Stan opon ma decydujący wpływ na Nasze bezpieczeństwo podczas jazdy. Na nic się zdadzą nowe klocki hamulcowe czy ABS jeśli Twoje opony są łyse jak kolano. Bardzo często podczas wymiany pytacie się mnie w jakim stanie są w ogóle te opony i czy można jeszcze na nich przejeździć chociaż jeden sezon. To skłoniło mnie do napisania tego artykułu. Pokażę Ci jak poprawnie skontrolować stan techniczny opon dzięki czemu samodzielnie będziesz mógł stwierdzić czy Twoje opony nadal nadają się do jazdy i czy są one bezpieczne. Dodatkowo, dowiesz się dokładnie na co zwracać uwagę przy zakupie opon używanych.
Spis treści
Stan opon a bezpieczeństwo
Opony zużyte przede wszystkim bardzo słabo odprowadzają wodę, przez co jesteśmy narażeni na bardzo niebezpieczne zjawisko „aquaplaningu”. „Zdarta” opona generalnie nie posiada już swoich pierwotnych właściwości, jest osłabiona i bardziej narażona na wszelkiego rodzaju awarie (najczęstsze przypadki wystrzałów opon zdarzają się nam właśnie w tych które są już zwyczajnie zużyte). Oczywiście droga hamowania na mokrej drodze wydłuża się wprost proporcjonalnie do zużycia opony, a jeżeli chodzi o komfort jazdy- również ulega on znacznemu pogorszeniu.
Zatem zużyty bieżnik opony to:
Większe niebezpieczeństwo aquaplaningu
Dłuższa droga hamowania na mokrej nawierzchni
Większe ryzyko wystrzału
Gorszy komfort jazdy
Minimalny stan bieżnika opony
Pierwszym krokiem przy kontroli stanu opon, jest sprawdzenie stanu głębokości bieżnika.
W świetle kodeksu drogowego minimalny stan bieżnika opony to 1.6 mm. Za jazdę na takim ogumieniu możesz dostać mandat w wysokości do 500 zł oraz stracić dowód rejestracyjny.
Od razu należy zaznaczyć, że jest to minimum ustalone przez przepisy kodeksu drogowego, natomiast wszyscy producenci oraz eksperci od ogumienia zgodnie twierdzą, że jest to zbyt mało aby zagwarantować nam na drodze odpowiedni poziom bezpieczeństwa, ponieważ taka opona posiada jedynie ok. 40 % właściwości nowej opony.
W praktyce przyjęło się, że opony należy wymieniać na nowe kiedy głębokość ich bieżnika wyniesie:
- 3 mm w przypadku opon letnich
- 4 mm w przypadku opon zimowych
Masz więc 2 rozwiązania:
1. Korzystać z oznaczeń na oponie, informujących kiedy głębokość bieżnika zbliża się do minimalnej granicy
2. Mierzyć głębokość bieżnika opony
Na każdej oponie znajdują się tzw. Punkty TWI, czyli inaczej mówiąc wskaźniki zużycia bieżnika. Są to zgrubienia które znajdują się pomiędzy rowkami opony. Każdy z nich ma wysokość właśnie 1.6 mm oraz znajdują się w kilku różnych miejscach opony, zarówno na jej szerokości jak i obwodzie. W momencie kiedy wskaźnik TWI zrówna się z częścią czołową opony, oznacza to, że jej bieżnik osiągnął minimalną głębokość i opona nadaje się do utylizacji.
Czasami na punktach TWI są wytłoczone symbole, np. „X” kiedy taki symbol zedrze się z punktu TWI- opona ma ok. 1.6 mm.
Ciekawy sposób oznaczania głębokości bieżnika stosuje producent opon marki Nokian.
Na tych oponach znajdziemy taki patent jak „licznik” zużycia. Są to 3 cyfry znajdujące się jedna pod drugą : 8, 6, 4 Znajdują się one w środkowej strefie opony.
Wraz ze zużyciem, kolejno ścierają się te liczby. W pierwszej kolejności zetrze się 8- oznacza to, że opona ma poniżej 8 mm głębokości bieżnika, następnie zetrze się 6. W momencie kiedy zetrze się ostatnia liczba ( 4 ), oponę powinno wymienić się na nową ponieważ bieżnik ma mniej niż 4 mm. (opony zimowe).
Głębokość bieżnika – jak sprawdzić
Do pomiaru najlepiej użyć miernika do głębokości bieżnika ale jeżeli go nie posiadasz, możesz użyć czegokolwiek- zapałki, monety itd.
Chodzi o to, żeby odczytać jak głęboko można wetknąć przedmiot do rowka opony. To prosta czynność ale trzeba wykonać ją bardzo dokładnie, wielu kierowców popełnia jednak pewien błąd : mierzy głębokość bieżnika do punktu TWI.
Dlaczego to błąd?
Załóżmy, że opona którą mierzymy ma bieżnik o głębokości 4 mm i jest oponą letnią. Jeżeli będziesz mierzyć ją do punktu TWI to wskaźnik pokaże Ci głębokość ok. 2.4 mm dlatego, że sam punkt TWI ma grubość 1.6 mm. To oznaczałoby, że opona jest już do wymiany a w rzeczywistości śmiało może służyć jeszcze jeden sezon.
Trzeba dodać, że mierzyć głębokość należy w kilku miejscach, zarówno na szerokości jak i obwodzie opony. W ten sposób upewnisz się, czy Twoje opony nie są nierównomiernie zużyte. ( Więcej o rodzajach zużycia bieżnika dowiesz się w dalszej części artykułu)
Wiek opony a bezpieczeństwo
Kolejnym bardzo ważnym elementem jest sprawdzenie wieku opony.
Dobry stan techniczny to nie tylko głęboki bieżnik. W praktyce przyjęło się, że nie wolno stosować opon starszych niż 10- letnie. Większość producentów zaleca definitywną wymianę nawet już po 6 latach użytkowania.
Dlaczego?
Guma w procesie starzenia zaczyna pękać i robi się sztywna. Takie opony tracą swoje właściwości oraz są bardziej narażone na wszelkie uszkodzenia mechaniczne.
Warto zwracać uwagę na datę produkcji przy zakupie opon używanych- to właśnie jest bardzo często „haczyk”.
Pamiętam przypadek, kiedy pojechałem na wymianę opon do klienta który kupił opony używane. Twierdził, że są jak nowe i zapłacił tylko 90 zł za sztukę (to były opony w rozmiarze 195/65 R15). Na miejscu okazało się, że faktycznie, bieżnik miał ok. 8 mm więc wyglądały jak nowe, niestety nie zwrócił uwagi na ten jeden szczegół- datę produkcji. Okazało się, że opony mają… 12 lat.
Pomimo tego, że miały ładny głęboki bieżnik, nie nadawały się do jazdy. Były okropnie sztywne, klocki bieżnika zrobiły się twarde- ta opona nie była w ogóle elastyczna. Dodatkowo jak przyjrzałem się jej z bliska, była wszędzie popękana, a wewnątrz miała biały nalot (świadczy to o starej gumie).
Taka opona nie ma już swoich pierwotnych parametrów, gorzej tłumi nierówności, ma mniejszą przyczepność itd.
Jako mobilny serwis opon jesteśmy wzywani do pomocy w razie awarii ogumienia na drodze. Nie rzadko zdarzają nam się awarie w których opony dosłownie wybuchają w czasie jazdy. Po analizie najczęściej okazuje się, że są to zużyte (zdarte) opony które mają powyżej 6-7 lat.
(zdjęcie rozerwanej opony z awarii)
Jak sprawdzić datę produkcji opony?
To bardzo proste. Na boku opony należy znaleźć oznaczenie DOT- Department of Transportation, jest to ciąg cyfr z czego nas interesują jedynie 4 ostatnie.
1 i 2 oznaczają tydzień produkcji opony, 3 i 4- rok. Np. 0817 oznacza, że opona została wyprodukowana w 8 tygodniu roku 2017.
(zdjęcie dot)
Czasem są one wyróżnione ramką aby prościej było je zlokalizować, w wielu oponach także te 4 cyfry znajdują się tylko po jednej ze stron, więc nie zawsze mamy możliwość skontrolowania daty produkcji opony, po zamontowaniu koła na samochód. Więcej informacji na temat oznaczeń na oponach znajdziesz w osobnym poradniku.
Jak sprawdzić stan opon używanych?
OK, zbliżamy się do końca, jeżeli do tej pory wszystko przebiegło pomyślnie, pozostaje nam już tylko ocenić wizualnie ogólny stan bieżnika. Ten punkt może okazać się bardzo cenny dla osób które zamierzają kupić używane opony, ponieważ niejednokrotnie jesteśmy w stanie stwierdzić , czy opony były eksploatowane przez poprzedniego właściciela prawidłowo.
Jak ocenić rodzaj zużycia opon?
Wyróżniamy kilka rodzajów zużycia bieżnika:
- zużycie normalne
- niesymetryczne
- w strefie środkowej
- zużycie barków opony
- zużycie miejscowe
- wyząbkowanie
1. Zużycie normalne
to inaczej mówiąc- równomierne zużycie. Jest to opona, która ma taką samą głębokość bieżnika na całej swojej szerokości oraz obwodzie. Tak zużyta opona wskazuje na prawidłową eksploatację.
2. Zużycie niesymetryczne
czyli takie w którym jedna ze stron opony, jest zużyta bardziej od drugiej -tak, jak w tym oto przypadku:
Co mogło być przyczyną tak nierównomiernie zużytej opony ? Najczęściej jest to źle ustawiona zbieżność kół. Koła które nie są ustawione prostopadle do ziemi, tylko pod kątem- powodują szybsze ich zużywanie się na jednej ze stron.
3. Zużycie środkowe
czyli opona której część środkowa jest zużyta bardziej niż strefa barków. Takie zużycie wskazuje na eksploatacje przy zbyt wysokim ciśnieniu w oponach.
4. Zużycie w strefie barków
to analogiczna sytuacja, opony wytarte bardziej w strefie bocznej w stosunku do strefy środkowej , wskazują najczęściej na jazdę przy zbyt niskim ciśnieniu, zdarza się również, że były eksploatowane w samochodzie który był przeładowany.
5. Zużycie miejscowe w pewnym miejscu lub w kilku miejscach opona jest zużyta bardziej
może być to efektem gwałtownego hamowania i zdarcia gumy, jak również może to wskazywać na oponę o słabej jakości lub źle wyważone koła. Bardzo często w taki sposób są zużyte opony w samochodach dostawczych, które są nierównomiernie obciążone. (Zwykle służbowe, dostawcze samochody)
(zdjęcie)
6. Wyząbkowanie
Jest to specyficzny rodzaj zużycia opony. Polega on na nierównomiernym zużyciu „bloczków”, ich część czołowa jest zużytabardziej od części tylnej- opony mocno wyząbkowane z profilu przypominają ząbki piły. Opony te są bardzo głośne i powodują uciążliwe wibracje. Delikatne wyząbkowanie nie wpływa na bezpieczeństwo jazdy.
Skąd bierze się wyząbkowanie? Poniżej podajemy 3 najczęstsze powody tego zjawiska:
- Zła geometria zawieszenia
- Brak rotacji kół.
- Nieprawidłowe dostosowanie ciśnienia w oponach do wagi/ obciążenia samochodu
Im opona jest sztywniejsza, tym bardziej jest narażona na to zjawisko. Paradoksalnie występuje ono najczęściej wśród kierowców samochodów jeżdżących po prostych drogach, np. autostradach.
Opony podczas jazdy miejskiej, gdzie jest dużo zakrętów ząbkują się znacznie mniej. Wyząbkowanie najczęściej dotyczy opon na osi wleczonej, dlatego bardzo ważne jest aby prawidłowo wykonywać rotację podczas sezonowej wymiany.
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę kupując opony używane?
W oponach zimowych zadarcia na bieżniku przypominające ślady po gwałtownym hamowaniu, mogą świadczyć o tym, że poprzedni właściciel nie wymienił opon i jeździł przez cały rok na zimówkach- warto zwrócić uwagę na ten aspekt przy zakupie „używek”.
Zwracaj uwagę na wewnętrzną część opony.
Najważniejsze żeby nie była w środku „wytarta”. Teraz w oponach nie ma już dętek, ponieważ każda opona ma tzw warstwę butylową, która odpowiada za gazoszczelność opony. Jadąc bez powietrza lub ze zbyt niskim ciśnieniem, felga wyciera tą warstwę w efekcie czego opona nadaje się już tylko do wyrzucenia ponieważ będzie z niej uchodzić powietrze. Na dodatek mogła ulec zniszczeniu konstrukcja opony, co nie zawsze widać gołym okiem.
W tym artykule to wszystko, myślę, że teraz już każdy z Was będzie w stanie poprawnie skontrolować stan swoich opon. Warto mieć tą wiedzę i potrafić samodzielnie ocenić, czy opony nadają się do dalszej jazdy- zarówno przy zakupie opon używanych jak i zwyczajnie przed wymianą sezonową.